Pustynia Błędowska

Pustynia Błędowska – największy w Polsce obszar lotnych piasków (około 33 km², ok. 10 km na ok. 4 km) leżący na pograniczu Wyżyny Śląskiej i Wyżyny Olkuskiej.

Współrzędne: 50°21′17,18″N 19°30′53,31″ Rozciąga się na wschód od Błędowa (dzielnica Dąbrowy Górniczej) na zachodzie do gminy Klucze na wschodzie. Granicą północną pustyni jest wieś Chechło, a na południu pustynia jest ograniczona dużym obszarem leśnym. Grubość pokrywy piaskowej wynosi średnio 40 m, miejscami sięga 70 m.

Przez pustynię, ze wschodu na zachód, przepływa rzeka Biała Przemsza.

Pustynia w obecnej postaci jest pochodzenia antropogenicznego, powstała w wyniku rabunkowego wycinania lasów na potrzeby górnictwa i hutnictwa rozwijających się w tych rejonach od średniowiecza. Spowodowało to obniżenie się wód gruntowych tak znacznie, że uniemożliwiło rozwój roślin, w wyniku czego nastąpiło odsłonięcie ok. 150 km² piasków, sięgających na południu w okolice Szczakowej. Przyroda jednak upomina się o swoje i pustynia systematycznie się kurczy.

W latach 50. XX wieku część pustyni zaorano i obsadzono wierzbą ostrolistną oraz sosną. W połączeniu z pyłami przemysłowymi GOP-u i obserwowanym obecnie podnoszeniem się poziomu wód, spowodowało to znaczne zmniejszenie powierzchni odkrytych piasków. Część południowa pustyni jest już niemal całkowicie zarośnięta (wyjątkiem są krawędzie wschodnie), jednak część północna, w okolicach Chechła, jest wciąż terenem w dużej mierze odsłoniętym. Według legend pustynia miała powstać z rozsypanego przez diabła piasku, którym chciał on zasypać olkuską kopalnię srebra.

Na Pustyni Błędowskiej zdarzało się dawniej zjawisko fatamorgany

Od pocz. XX w. pustynia wykorzystywana była jako poligon wojskowy. Podczas I wojny światowej ćwiczył na niej przed bitwą pod Krzywopłotami batalion pomocniczy Legionów Polskich. W okresie międzywojennym obszar ten wykorzystywała do ćwiczeń piechota i artyleria Dowództwa Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie. W czasie II wojny światowej pustynia była poligonem niemieckich lotników z bazy Udetfeld koło Siewierza. Obecnie tylko część północna pustyni służy za poligon wojskowy.

Pustynia Błędowska była terenem części zdjęć do filmu „Faraon” wg powieści Bolesława Prusa.

Pustynia jest atrakcyjnym terenem wędrówek pieszych oraz konnych. Z Błędowa do Kluczy poprowadzono żółty pieszy Szlak Pustynny. Miejscowości te łączy także szlak jeździecki – Szlak konny Transjurajski Szlak Konny.

Zdjęcia znajdują się w commons w kategorii nazwanej po angielsku Błędów Desert.